Jedną z rzeczy, którą najczęściej słyszę od osób uczących się języka niemieckiego jest to, że niemieckie szyki są bardzo skomplikowane.
Jeśli też tak uważasz, to w tym poście spróbuje Ci wszystko wyjaśnić i mam nadzieję, że od tej pory niemieckie szyki nie będą dla Ciebie problemem.
W języku niemieckim występują trzy szyki: prosty, przestawny i końcowy.
Co to znaczy? Chodzi o pozycje podmiotu (osoby) i orzeczenia (odmienionego czasownika). Wszystko przedstawiłam poniżej:
Zdania twierdzące
W podstawowym zdaniu prostym, w którym nie występuje żaden spójnik, czasownik stoi na drugim miejscu. Przykład:
Ich arbeite jeden Montag im Büro. (po podmiocie: ich)
Jeden Montag arbeite ich im Büro. (po określeniu czasu: jeden Montag)
Im Büro arbeite ich jeden Montag. (po określeniu miejsca: im Büro)
| W każdy poniedziałek pracuję w biurze.
Widzisz? Czasownik jest na drugim miejscu.
Pytania
Jeśli tworzysz pytanie, czasownik stoi na pierwszym miejscu:
Arbeitest du am Montag im Büro? - Ja, ich arbeite am Montag im Büro.
Pytanie, które zaczyna się od czasownika, tłumaczymy na język polski jako "czy".
Jeśli tworzysz pytanie z pytajnikiem (np. kiedy, co, gdzie), to czasownik jest znowu na drugim miejscu:
Wann arbeitest du im Büro? - Ich arbeite jeden Montag im Büro.
Zdania ze spójnikami
Jeśli jednak tworzysz zdanie ze spójnikiem, to musisz zwrócić uwagę na to, jaki szyk po nim występuje. Poniżej przedstawię Ci spójniki oraz ich tłumaczenia podzielone na grupy i przykłady.
szyk prosty: spójnik + podmiot + orzeczenie
und | i
aber | ale
oder | albo
sondern | lecz/tylko
denn | ponieważ
Ich koche ein Mittagessen oder (ich)* bestelle eine Pizza.
Ugotuję obiad lub zamówię pizzę.
! Sondern używamy jako zaprzeczenia, spójrz na przykład:
Er lernt nicht, sondern er spielt Computer.
On się nie uczy, lecz/tylko gra na komputerze.
*Jeżeli podmiot w obu częściach zdania jest taki sam, to możemy go opuścić.
szyk przestawny: spójnik + orzeczenie + podmiot
also | więc
außerdem | poza tym
dann | potem, następnie
deshalb/darum/deswegen | dlatego
sonst | w przeciwnym razie
trotzdem | mimo to
Ich bin sehr müde, also gehe ich schlafen.
| Jestem bardzo zmęczony/a, więc idę spać.
szyk końcowy: spójnik + podmiot + ... + orzeczenie
dass | że
weil | ponieważ
ob | czy
wenn | kiedy, gdy
damit/um...zu | żeby
als | gdy
während | podczas
bevor/ehe | zanim
seitdem | odkąd/od momentu gdy
seit | odkąd
nachdem | po tym jak
bis | dopóki
solange | aż, dopóki
obwohl | chociaż
sobald | jak tylko
Ich bin mir noch nicht sicher, ob ich dich besuche.
| Jeszcze nie jestem pewny/a, czy Cię odwiedzę.
Während du gelesen hast, habe ich die ganze Wohnung aufgeräumt.
Podczas, gdy Ty czytałeś/aś książkę, posprzątałem/am całe mieszkanie.
*Jeśli spójnik występuje na początku, po przecinku, który dzieli dwie części zdania pojawia się czasownik.
! Przecinek stawiamy przed wszystkim spójnikami z wyjątkiem und i oder.