W ostatnich latach w Polsce obserwujemy dynamiczny wzrost liczby uczniów, którzy spełniają obowiązek szkolny poza tradycyjnymi placówkami edukacyjnymi. Raport przygotowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz badanie Fundacji Edukacji Domowej przynoszą interesujące wnioski na temat tego zjawiska. Dane zebrane przez te instytucje pokazują, że edukacja domowa stała się coraz bardziej popularna i zyskuje na znaczeniu.
Według raportu, w 2021 roku liczba uczniów uczestniczących w edukacji domowej wynosiła 19 947, natomiast w 2022 roku już 31 770, a w 2023 roku osiągnęła liczbę 42 329. To oznacza, że w ciągu trzech lat liczba uczniów w edukacji domowej wzrosła o ponad 112%. Szczególnie interesujący jest fakt, że w tej formie edukacji coraz większe zainteresowanie zaczynają wykazywać uczniowie szkół ponadpodstawowych. W 2021 roku stanowili oni 20,6% wszystkich uczniów w edukacji domowej, a już w 2023 roku ich udział wzrósł do 45,4%.
Najważniejszym momentem dynamicznego wzrostu liczby uczniów w edukacji domowej był okres pandemii. W czerwcu 2020 roku liczba uczniów uczestniczących w tej formie edukacji wynosiła 11 151, a we wrześniu tego samego roku już 19 947. Ten trend wzrostowy utrzymywał się także po pandemii, osiągając 31 770 uczniów w lutym 2022 roku oraz 42 329 uczniów w maju tego samego roku. Badania Fundacji Edukacji Domowej wskazują, że jednym z powodów tego zjawiska mogło być niezadowolenie z jakości zdalnego nauczania. Uczniowie i rodzice zauważyli, że istnieją sprawdzone narzędzia, które skutecznie łączą samodzielną naukę z nauką online.
Wzrost liczby uczniów w edukacji domowej był szczególnie widoczny w niektórych województwach. Największy przyrost nastąpił w województwach mazowieckim, wielkopolskim oraz śląskim. Jednakże zmiany te nie były jednorodne, gdyż niektóre województwa, takie jak świętokrzyskie, łódzkie i lubelskie, zanotowały spadek liczby uczniów w edukacji domowej. Przyczyną tych różnic może być zniesienie rejonizacji w 2021 roku, co umożliwiło rodzicom wybór szkoły spoza własnego województwa.
Edukacja domowa bywa motywowana różnorodnymi powodami. Nie tylko obawy związane z pandemią skłaniają rodziców i uczniów do wyboru tej formy nauki. Wartości ideologiczne, religijne oraz różnice w stylu życia również wpływają na decyzję o edukacji domowej. Dla niektórych uczniów istotniejsze jest środowisko, które kultywuje podobne wartości niż odległość od szkoły.
Jednak rosnąca popularność edukacji domowej stawia przed systemem edukacyjnym i rządem wiele wyzwań. Wzrost liczby uczniów korzystających z tej formy nauki wymaga odpowiedniego wsparcia ze strony państwa. Badania pokazują, że zmiany w finansowaniu szkół wprowadzone w 2023 roku miały negatywny wpływ na sytuację finansową wielu placówek. Szkoły muszą radzić sobie z ograniczonym budżetem, co wpływa na jakość nauczania i zatrudnienie nauczycieli.
Wnioski płynące z raportu oraz badań Fundacji Edukacji Domowej wskazują, że edukacja domowa stanowi dynamicznie rozwijający się obszar. Wzrost liczby uczniów wybierających tę formę nauki wymaga przemyślanych działań zarówno ze strony szkół, rodziców, jak i rządu. Konieczne jest opracowanie adekwatnych polityk i strategii edukacyjnych, które wspierają rozwój edukacji domowej i zapewniają odpowiednie warunki zarówno uczniom, jak i pracownikom szkół. Tylko w ten sposób możliwe będzie osiągnięcie zrównoważonego i efektywnego rozwoju tego ważnego obszaru edukacji w Polsce.